Historia

Historia szkoły

Gdy w 1918 roku, po 123 latach niewoli, pękły sztuczne granice dzielące naród polski, zaczęto odbudowywać szkolnictwo i tworzyć jednolity system oświaty w całym kraju. Oświata
w Mińsku Mazowieckim również przeżywała odrodzenie.

Pani Maria Tołkaczewska otrzymała od Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego pozwolenie na założenie i prowadzenie w Mińsku Mazowieckim „Szkoły Handlowej Żeńskiej”/pismo z dn. 17 maja 1920 r. No 1778/20S. III/. Kierownikiem szkoły w roku szkolnym 1920/21 został p. Antoni Tołkaczewski. Decyzja ta została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym z dn. 25 czerwca 1920 r. poz. 104 No 15(35).

Ogłoszenie w sprawie warunków pierwszego naboru do Szkoły Handlowej Żeńskiej
w Mińsku Mazowieckim zostało opublikowane w Gazecie Urzędowej Mińska Mazowieckiego Nr 24 w dniu 16 czerwca 1920 roku w brzmieniu:

„Egzaminy wstępne odbywać się będą od 22 do 30 czerwca

Z początkiem roku szkolnego otwarte zostaną klasy III, IV, V, VI.

Bez egzaminu przyjmuje się kandydatki po ukończeniu 4 oddziałów szkoły powszechnej do klasy III, po ukończeniu 6 oddziałów do klasy IV.”

Antoni Tołkaczewski był profesorem nauk handlowych, a Maria Tołkaczewska nauczycielem języka francuskiego i niemieckiego.

Pierwszą siedzibą szkoły był murowany jednopiętrowy budynek przy skrzyżowaniu – obecnie ulic Marszałka Józefa Piłsudskiego i kardynała S. Wyszyńskiego – wtedy zaś ulic Karczewskiej 47 /po zmianie 44/ i Sewerynów. Szkoła mieściła się na pierwszym piętrze i zajmowała kilka pomieszczeń – pokój przełożonej, sekretariat, sale lekcyjne, pracownia krawiecka, biblioteka, pokój nauki /z wydzieloną częścią na zbiory towaroznawstwa/, świetlica, pomieszczenia na przerwy, pracownia krawiecka. Niestety szkoła nie posiadała sali gimnastycznej, dlatego korzystała z boiska na „Stankowiźnie”. Sale lekcyjne były skromnie wyposażone. Znajdowały się w nich ławki cztero- lub dwuosobowe, bez oparcia.

Szkoła była 3-letnią średnią szkołą handlową, a głównym jej celem było przygotowywanie dziewcząt praktycznie i teoretycznie do pracy zawodowej dla potrzeb handlu, przemysłu

i banków. Uczennice uczyły się także haftu. Uruchomiono także klasę przygotowawczą istniejącą do 1928r. dla dziewcząt, które nie ukończyły pełnej szkoły powszechnej jako uzupełnienie edukacji.

W szkole nauczano takich przedmiotów jak: religia, jęz. polski, jęz. niemiecki, matematyka, fizyka, historia, nauka o Polsce współczesnej, geografia, księgowość, korespondencja, arytmetyka handlowa, nauka o handlu, prawoznawstwo, geografia gospodarcza, towaroznawstwo, ekonomia, pisanie na maszynie, stenografia, gimnastyka (informacja na podstawie świadectwa p. Janiny Młoduchowskiej z 1924 r.0.

Po rocznym kierowaniu szkołą przez Antoniego Tołkaczewskiego od roku szkolnego 1921/22 nową przełożoną i właścicielką szkoły została Władysława Tatara-Hoszowska zw. Tatarzanką – doktor nauk historycznych. Funkcję tę pełniła przez 4 lata.

Prawdopodobnie od kwietnia 1921 r. w szkole ukazywała się jednodniówka, wydawana jako gazetka uczennic Szkoły Handlowej o tytule „Nad Poziomy” (informacja w miejscowym tygodniku „Wieś” nr 70.

W 1923 r. rozpoczął działalność w szkole samorząd z prezydentką na czele, w którym działało siedem komisji: skarbowa, oświatowa, higieniczna, sportowa, samopomocy, artystyczna

i sądowa. Samorząd działał pod kierunkiem grona nauczycieli i patronatem przełożonej.

Również w 1923 roku założono szkolną spółdzielnię pod nazwą „Jutrzenka”. Prowadziła ona sklepik, w którym sprzedawano artykuły piśmienne, książki i kanapki wykonywane przez uczennice. Dzięki dochodom spółdzielni założono m.in. bibliotekę, a także finansowano przedstawienia.

We wrześniu 1924 r. z inicjatywy kółka ekonomicznego i dzięki zaangażowaniu przełożonej Tatarzanki zaczęto wydawać szkolne pisemko samorządowe pod nazwą „Rzeczpospolita Uczniowska”, która ukazywała się periodycznie dwa razy w roku. Ostatni, zresztą zachowany, 12 numer ukazał się w lutym 1929 roku. Gazeta zawierała sprawozdania z bieżącej pracy Samorządu, sprawozdania z wycieczek, opisy polskich zabytków, przypominała o rocznicach świąt państwowych i rocznicach historycznych oraz prezentowała twórczość uczennic /opowiadania, wiersze i refleksje /.

W roku szkolnym 1924/25 szkoła zmieniła status z prywatnej na społeczną i stała się własnością Towarzystwa Szkoły Handlowej Żeńskiej, a opiekę nad nią sprawował Wydział Sejmiku Powiatowego.

Od r. szk. 1927/28 szkoła przyjęła nazwę Szkoła Przemysłowo-Handlowa Żeńska. Kierownictwo szkoły znalazło się wówczas w rękach Stanisławy Deduchowskiej, nauczycielki jęz. polskiego. Klasy były liczne – około 30 uczennic w każdej. W szkole działały koła zainteresowań takie jak: koło przyrodnicze, koło historyczno-literackie, koło ekonomiczno-handlowe.

Uczniów obowiązywały surowe reguły zachowania. W zakresie stroju obowiązywały ciemne fartuszki szkolne lub tzw. „krzyżaczki”, a na szczególne uroczystości mundurek składający się z granatowej plisowanej spódniczki i białej bluzki z kołnierzem marynarskim. Na głowie noszono granatowe berety z przypiętym szkolnym metalowym emblematem, a na rękawach obowiązkowo szkolne tarcze. Strojem harcerskim była koszula wkładana na wierzch spódniczki, przepasana skórzanym paskiem, a do koszuli krawat. Na głowie okrągłe czapki

z daszkiem. W niedzielę uczniowie z nauczycielem, czwórkami obowiązkowo maszerowali na godz. 9.00 do kościoła.

Uczniowie posiadali legitymację szkolną i dzienniczki. Szkoła prowadziła dożywianie uczniów – bułką, mlekiem i herbatą. Uczniowie w związku z nauką w szkole ponosili dość duże koszty – opłata czesnego, stancji i dojazdów.

W r. szk. 1934/35, kiedy do szkoły zostali przyjęci chłopcy, a szkoła zaczęła nosić nazwę Koedukacyjna Szkoła Handlowo-Przemysłowa, a kierowanie nią przejęła p. Gołębiowska.

Na podstawie sprawozdania z wizytacji przeprowadzonej 12 kwietnia 1934 r. dowiadujemy się, iż szkoła zajmowała „3 klasy, salę rekreacyjną, 1 spory pokój na pracownię krawiecką. Mały pokoik dla zespołu nauczycielek”. Szkoła była skromnie wyposażona. Na wyposażeniu szkoły były 4 osobowe ławki bez oparcia, 1 maszyna do pisania, 3 mapy, 8 liczydeł, biblioteka ze 176 tomami, brak przyrządów gimnastycznych, 2 maszyny do szycia.”

Szkoła została zlikwidowana w 1937 r. z powodu kryzysu finansowego i zmian organizacyjnych w szkolnictwie zawodowym. Jednak z powodu zapotrzebowania na rynku, Stowarzyszenie Kupców Polskich otworzyło 1 września 1938 r. roczną Szkołę Przysposobienia Kupieckiego, która została zapisana w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Nr 4 z dnia 31.05.1939 r. jako Prywatna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Stowarzyszenia Szkół Handlowych w Mińsku Mazowieckim. Siedziba szkoły nie uległa zmianie – nadal przy ul. Piłsudskiego 52.

Historia Szkoły Handlowej w Mińsku Mazowieckim w okresie międzywojennym została opracowana na podstawie artykułu Pani Krystyny Boguc „ Mińskie Szkoły Handlowe w okresie międzywojennym” opublikowanym w Roczniku Mińskomazowieckim, zeszyt nr 14 z 2006 r. oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych przez ZSE.

Okres II wojny światowej

Wybuch II wojny światowej przerwał istnienie tej szkoły, jednak na krótko. Z inicjatywy mińskich kupców powstała Prywatna Koedukacyjna Szkoła Kupiecko-Handlowa, na którą władze niemieckie wydały zezwolenie 18 kwietnia 1940 r. Jej kierownikiem został Wacław Rzysko.

Zarządzeniem okupanta w r. szk. 1940/41 wprowadzono świadectwa w języku niemieckim

i języku polskim. Napis pieczęci szkoły w górnej części miał widnieć w języku niemieckim,
a w dolnej części – w języku polskim.

W 1941 r. szkoła została przekształcona na Prywatną Szkołę Handlową Wacława Rzyski. Realizowano w niej program przedwojenny klas I i II gimnazjum.

Szkoła mieściła się w drewnianym budynku przy ul. Kościuszki (obecnie budynek mieszkalny na tyłach PKO, naprzeciwko Telekomunikacji) na posesji płk. Henryka Budkowskiego, twórcy polskiej kawalerii w armii gen. Józefa Hallera, a także w drugim budynku naprzeciwko.

Natomiast na tajnych kompletach w prywatnym domu państwa Serżysko przy ulicy Warszawskiej nauczano przedmiotów zabronionych przez okupanta takich jak: język polski, historia, matematyka, fizyka w ramach realizacji programu klasy III i IV gimnazjum.

10 lipca 1944 r. Urząd ds. Policji GG Okręg Warszawa wystosował pismo do szkoły nakazujące uporządkowanie budynku z powodu przekazania go Wermachtowi, co nie nastąpiło, gdyż 30 lipca 1944 r. do miasta weszły jednostki Armii Czerwonej.

Od 1 września 1944 zaczęło działać Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie i Liceum Handlowe Wacława Rzyski.

Okres po II wojnie światowej do 1953 r.

W 1946 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego zezwoliło na prowadzenie Prywatnego Koedukacyjnego Gimnazjum Kupieckiego i Liceum Administracyjnego. Dyrektorem Gimnazjum został Wacław Rzysko. 29 października 1946 szkoły zawodowe od władz miejskich otrzymały budynek przy ul. Górnej 3 (obecnie ul. Kościuszki – budynek Zespołu Szkół Salezjańskich).

Minister Oświaty dr St. Skrzeszewski upaństwowił Prywatne Gimnazjum Handlowe, a na jego miejsce powołał 4-letnie Państwowe Gimnazjum Handlowe i 2-letnie Państwowe Liceum Administracyjne. Zarządzenie otrzymało ważność od dnia 1 marca 1947 r.

Od 1 sierpnia 1947 r. dyrektorem szkoły został Alojzy Bracławski. W tym samym czasie szkoła zmieniła nazwę na Państwowe Liceum Spółdzielcze.

Od 1949 roku szkoła znalazła się pod zarządem Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego w Warszawie. Szkoła zajmowała wtedy 6 sal: 4 sale wykładowe, 1 gabinet towaroznawczy i fizyczno-chemiczny i 1 sala maszyn do pisania. Inne pokoiki zajmowane były przez administrację szkoły i służbę. W suterenach znajdowały się: kuchnia, jadalnia i magazyny internatu szkolnego. Stan młodzieży wynosił 340 osób w 8 klasach. Zajęcia szkolne odbywały się w dwóch zmianach od godziny 8 do 19.

W 1950 r. szkoła została przemianowana na Państwowe Liceum Administracyjno-Handlowe. Decyzją Dyrekcji Okręgowej Szkolnictwa Zawodowego w roku szkolnym 1951/1952 szkoła została przekazana Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i otrzymała nazwę Państwowe Technikum Handlowe Ministerstwa Handlu Wewnętrznego o 3-letnim cyklu nauczania, realizującym kierunek szkolenia administracyjno-handlowy ze specjalnością finanse przedsiębiorstw handlowych.

W 1953 szkołę przejęła Centrala Rolnicza Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Warszawie o nazwie Technikum Handlowe CRS „ Samopomoc Chłopska” – początkowo
3-letnie, a od 1954 r. 4-letnie. W 1954 r. powstał wydział zaoczny Technikum Handlowego, a od 1957 r. zaoczne Technikum Ekonomiczne. W 1957 r. szkoła zmieniła nazwę na Technikum Ekonomiczne CRS „Samopomoc Chłopska” o 5-letnim cyklu nauczania.
W 1962 r. powołano Zespół Szkół Zawodowych Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”.

Rok szkolny 1964 / 1965 SZKOŁA W NOWYM BYDYNKU PRZY UL. KAZIKOWSKIEGO 18

20.08.1964r. odbiór techniczny budynku Zespołu Szkół Zawodowych Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”.

27.10.1964r. – uroczyste przekazanie nowego budynku szkoły i wręczenie sztandaru przez Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni „ Samopomoc Chłopska” wręczono szkole sztandar

1964r. – nauka rozpoczęła się w klasach piątych Technikum Ekonomicznym, Wydział Handel

– uruchomiono Zasadniczą Szkołę Handlową młodzieżową i wydział zaoczny dla pracujących,

– rozpoczęła również działalność roczna pomaturalna Szkoła Reklamy i Dekoratorstwa, która w 1967r. została przekształcona w dwuletnią Spółdzielczą Szkołę Ekonomiczną o specjalności reklama handlowa ( istniała do 1992r. ),

-szkoła otrzymała też sztandar ufundowany przez Powiatowy Związek Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Mińsku Mazowieckim

– rozpoczęto budowę internatu

1965r. – powołano 2-letnią policealną Spółdzielczą Szkołę Ekonomiczną CRS „ Samopomoc Chłopska” o specjalności ekonomika i organizacja przedsiębiorstw handlowych, która istniała do 1974r, a także funkcjonowała w latach 1990-1996

– odbyła się pierwsza matura w nowym budynku

1966r. – młodzieży oddano do użytku jeden budynek internatu, a w 1970r. drugi budynek przy ul. Armii Ludowej, a obecnie ul. Konstytucji 3 Maja 16a

– otwarto również Zasadniczą Szkołę Zawodową w zawodzie sprzedawca, która istniała do 1974r., ponownie uruchomiono ją w roku 1984 i funkcjonowała do 2003r.

1967 – roczną Szkołę Reklamy i Dekoratorstwa przekształcono w 2-letnią Spółdzielczą Szkołę Ekonomiczną o specjalności reklama handlowa , funkcjonującą do 1992r.

1967/1968 – w Zespole Szkół Zawodowych Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” istniały : Zasadnicza Szkoła Handlowa, Technikum i Liceum Ekonomiczne, Spółdzielcza Szkoła Ekonomiczna, zaoczna Zasadnicza Szkoła Handlowa, Zaoczne Technikum Ekonomiczne, Zaoczna Spółdzielcza Szkoła Ekonomiczna

1970r. – Spółdzielcza Szkoła Ekonomiczna zmieniła nazwę na Policealne Studium Spółdzielcze

1972r. – rozpoczyna działalność 4-letnie liceum Zawodowe o specjalności sprzedawca-magazynier, która istniała do 1987r.

1973r. – Liceum Ekonomicznemu nadano nazwę Ludowego Wojska Polskiego, a nazwa ta funkcjonowała do 1990r.

1977r. – utworzono Oddział Centralnego Ośrodka Doskonalenia Kadr Kierowniczych Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska”, który działał do 1990r.

1984r. – wznowiono naukę w 3-letniej Zasadniczej Szkole Zawodowej, która funkcjonowała do 1994r.

1985r. – otwarto wielozawodową Zasadniczą Szkołę Zawodową, istniejącą do 1994r.

1987 – uruchomiono w szkole pracownią rachunkowości, która była jedyną tego typu pracownią w Polsce

01.01.1990r. – szkołę przejęło Kuratorium Oświaty w Siedlcach i zmieniono nazwę z ZSZ CRS „SCh” na Zespół Szkół Ekonomicznych

1991r. – powołano 2-letnią Pomaturalną Szkołę Samorządu Terytorialnego i Administracji, jako druga tego typu w Polsce, a która funkcjonowała do 2001r.

01.09.1992r. – powołano 5-letnie Liceum Sztuk Plastycznych, Liceum Handlowe, Policealne Studium Administracji Państwowej ( istniało do 2006r. )

– uruchomiono pierwsza pracownię komputerową w szkole

01.01.1999r. – organem prowadzącym szkołę został Powiat Miński, a nadzór pedagogiczny przejęło Mazowieckie Kuratorium Oświaty

2000r. – powołano Szkołę Policealną o specjalności technik administracji, która istniała do
2005

29.11.2001r. – odbyła się uroczystość wręczenia nowego sztandaru szkoły, ufundowanego przez Radę Rodziców

2002r. – z powodu zmian strukturalnych w szkolnictwie powołujących 3- letnie gimnazja i 6-letnie szkoły podstawowe w Zespole Szkół Ekonomicznych powstały nowe typy szkół : 3-letnie liceum ogólnokształcące, 4-letnie technikum, 3-letnie Liceum Profilowane i 4-letnie Liceum Plastyczne

2002r. – został powołany Klub Absolwentów „Ekonom” przy Zespole Szkół Zawodowych

2009r. – w technikum wprowadzono nowy zawód – technik logistyk

01.09.2012r. – Liceum Plastyczne otrzymało imię : Elwiro Michała Andriollego

2012r. – wybudowano kompleks boisk Orlik

2013r. – w technikum wprowadzono nowy zawód – technik organizacji reklamy

2014 z inicjatywy pana Skwiecińskiego Ryszarda – Sybiraka szkole został przekazany pod opiekę sztandar Związku Sybiraków koło w Mińsku Mazowieckim

20.05.2015r. – otwarto Szkolną Salę Tradycji na jubileusz 95-lecia szkoły

2019r. – zlikwidowano 3-letnie gimnazja i powstały 4-ro letnie licea i 5-cio letnie technika

2024/2025 – szkoła pozyskała 6 nowych sal lekcyjnych i dużej sali konferencyjnej, dzięki dobudowaniu nowego skrzydła od strony zachodniej.

2025– remont kompleksu boisk „Orlik”

01.10.2025 – Technikum ZSE nadano imię Władysława Grabskiego

W szkole funkcjonuje kuchnia, która obsługuje mieszkańców internatu całodziennym wyżywieniem, a młodzież szkolną obiadami.

W ciągu wielu lat istnienia technikum wprowadzano nowe specjalności – zawody np.: mechanizacja prac obrachunkowych, surowce rolne, ekonomika i organizacja przedsiębiorstw, finanse i rachunkowość, technik handlowiec, ekonomiczno-administracyjna, technik logistyk, technik organizacji reklamy później technik reklamy, technik rachunkowości, technik ekonomista.

Od wielu lat technikum otrzymuje tytuł ZŁOTEJ SZKOŁY, A LICEUM SREBRNEJ SZKOŁY.

Tradycją szkoły jest organizowanie :

Powiatowego Testu Wiedzy Ekonomicznej
Tygodnia Zawodowca
Powiatowego Konkursu Geograficznego „ Geomaniak”
Powiatowego Konkursu Wiedzy o krajach niemieckojęzycznych
Powiatowego Konkursu Poliglotów
Co 5 lat jubileuszu szkoły

Uczniowie szkoły corocznie biorą udział w :

Powiatowym konkursie ilustratorskim do dzieł literatury polskiej klasycznej i współczesnej
Powiatowym konkursie plastycznym „Pięknem malowane – Uroda Ziemi Mińskiej”

Kierownicy i Dyrektorzy Szkoły od roku 1920

Antoni Tołkaczewski	1920 – 1921
Władysława Tatara-Hoszowska	1921 – 1925
Stanisława Deduchowska	1925 – 1934
p. Gołębiowska	1934 – 1937
Rzysko Wacław	1940 – 1947
Bracławski Alojzy	1947 – 1968
Kryska Zygmunt	1968 – 1978
Kryska Danuta	1978 – 1982
Karkosa Franciszek	1982 – 1989
Stępniewski Stefan	1990 – 2008
Wieczorek Elżbieta Zofia	2008 – do chwili obecnej

Siedziby szkoły handlowej w Mińsku Mazowieckim

1920 – 1939 murowany jednopiętrowy budynek przy skrzyżowaniu – obecnie ulic Marszałka Józefa Piłsudskiego i kardynała S. Wyszyńskiego – wtedy skrzyżowanie Karczewskiej 47 po zmianie 44 i Sewerynów); szkoła mieściła się na pierwszym piętrze
1940 – 1946 drewniany budynek przy ul. Kościuszki (obecnie budynek mieszkalny na tyłach PKO, naprzeciwko Telekomunikacji) na posesji płk. Henryka Budkowskiego, twórcy polskiej kawalerii w armii gen. Józefa Hallera, a także w drugim budynku naprzeciwko
1946– 1964 szkoły zawodowe od władz miejskich otrzymały budynek przy ul. Górnej 3 (obecnie ul. Kościuszki 27 – i budynek Zespołu Szkół Salezjańskich).
od 1964 r. budynek szkoły przy ulicy Z. Kazikowskiego 18.

Bibliografia

Krystyna Boguc, Mińska „Handlówka” 1940-1964, Mińsk Maz., wrzesień 2004.
Krystyna Boguc, Mińskie Szkoły Handlowe w okresie międzywojennym, Rocznik Mińskomazowiecki, Zeszyt 14, Mińsk Maz., 2006.
Stefan Stępniewski, Historia i teraźniejszość Zespołu Szkół Ekonomicznych w Mińsku Mazowieckim, Mińsk Maz., 2007.
dokumenty, zdjęcia zgromadzone przez szkołę (dokumentacja archiwalna szkoły).

Opracowała: Małgorzata Kuligowska