Historia

Gdy w 1918 roku, po 123 latach niewoli, pękły sztuczne granice dzielące naród polski, zaczęto odbudowywać szkolnictwo i tworzyć jednolity system oświaty w całym kraju. Oświata w Mińsku Mazowieckim również przeżywała odrodzenie.

Pani Maria Tołkaczewska otrzymała od Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego pozwolenie na założenie i prowadzenie w Mińsku Mazowieckim „Szkoły Handlowej Żeńskiej”/pismo z dn. 17 maja 1920 r. No 1778/20S. III/. Kierownikiem szkoły w roku szkolnym 1920/21 został p. Antoni Tołkaczewski. Decyzja ta została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym z dn. 25 czerwca 1920 r. poz. 104 No 15(35).

Ogłoszenie w sprawie warunków pierwszego naboru do Szkoły Handlowej Żeńskiej
w Mińsku Mazowieckim zostało opublikowane w Gazecie Urzędowej Mińska Mazowieckiego Nr 24 w dniu 16 czerwca 1920 roku w brzmieniu:

„Egzaminy wstępne odbywać się będą od 22 do 30 czerwca

Z początkiem roku szkolnego otwarte zostaną klasy III, IV, V, VI.

Bez egzaminu przyjmuje się kandydatki po ukończeniu 4 oddziałów szkoły powszechnej do klasy III, po ukończeniu 6 oddziałów do klasy IV.”

Antoni Tołkaczewski był profesorem nauk handlowych, a Maria Tołkaczewska nauczycielem języka francuskiego i niemieckiego.

Pierwszą siedzibą szkoły był murowany jednopiętrowy budynek przy skrzyżowaniu – obecnie ulic Marszałka Józefa Piłsudskiego i kardynała S. Wyszyńskiego – wtedy zaś ulic Karczewskiej 47 /po zmianie 44/ i Sewerynów. Szkoła mieściła się na pierwszym piętrze i zajmowała kilka pomieszczeń – pokój przełożonej, sekretariat, sale lekcyjne, pracownia krawiecka, biblioteka, pokój nauki /z wydzieloną częścią na zbiory towaroznawstwa/, świetlica, pomieszczenia na przerwy, pracownia krawiecka. Niestety szkoła nie posiadała sali gimnastycznej, dlatego korzystała z boiska na „Stankowiźnie”. Sale lekcyjne były skromnie wyposażone. Znajdowały się w nich ławki cztero- lub dwuosobowe, bez oparcia.

Szkoła była 3-letnią średnią szkołą handlową, a głównym jej celem było przygotowywanie dziewcząt praktycznie i teoretycznie do pracy zawodowej dla potrzeb handlu, przemysłu i banków. Uczennice uczyły się także haftu. Uruchomiono także klasę przygotowawczą istniejącą do 1928r. dla dziewcząt, które nie ukończyły pełnej szkoły powszechnej jako uzupełnienie edukacji.

W szkole nauczano takich przedmiotów jak: religia, jęz. polski, jęz. niemiecki, matematyka, fizyka, historia, nauka o Polsce współczesnej, geografia, księgowość, korespondencja, arytmetyka handlowa, nauka o handlu, prawoznawstwo, geografia gospodarcza, towaroznawstwo, ekonomia, pisanie na maszynie, stenografia, gimnastyka (informacja na podstawie świadectwa p. Janiny Młoduchowskiej z 1924 r.0.

Po rocznym kierowniu szkołą przez Antoniego Tołkaczewskiego od roku szkolnego 1921/22 nową przełożoną i właścicielką szkoły została Władysława Tatara-Hoszowska zw. Tatarzanką – doktor nauk historycznych. Funkcję tę pełniła przez 4 lata.

Prawdopodobnie od kwietnia 1921 r. w szkole ukazywała się jednodniówka, wydawana jako gazetka uczennic Szkoły Handlowej o tytule „Nad Poziomy” (informacja w miejscowym tygodniku „Wieś” nr 70.

W 1923 r. rozpoczął działalność w szkole samorząd z prezydentką na czele, w którym działało siedem komisji: skarbowa, oświatowa, higieniczna, sportowa, samopomocy, artystyczna i sądowa. Samorząd działał pod kierunkiem grona nauczycieli i patronatem przełożonej.

Również w 1923 roku założono szkolną spółdzielnię pod nazwą „Jutrzenka”. Prowadziła ona sklepik, w którym sprzedawano artykuły piśmienne, książki i kanapki wykonywane przez uczennice. Dzięki dochodom spółdzielni założono m.in. bibliotekę, a także finansowano przedstawienia.

We wrześniu 1924 r. z inicjatywy kółka ekonomicznego i dzięki zaangażowaniu przełożonej Tatarzanki zaczęto wydawać szkolne pisemko samorządowe pod nazwą „Rzeczpospolita Uczniowska”, która ukazywała się periodycznie dwa razy w roku. Ostatni, zresztą zachowany, 12 numer ukazał się w lutym 1929 roku. Gazeta zawierała sprawozdania z bieżącej pracy Samorządu, sprawozdania z wycieczek, opisy polskich zabytków, przypominała o rocznicach świąt państwowych i rocznicach historycznych oraz prezentowała twórczość uczennic /opowiadania, wiersze i refleksje /.

W roku szkolnym 1924/25 szkoła zmieniła status z prywatnej na społeczną i stała się własnością Towarzystwa Szkoły Handlowej Żeńskiej, a opiekę nad nią sprawował Wydział Sejmiku Powiatowego.

Od r. szk. 1927/28 szkoła przyjęła nazwę Szkoła Przemysłowo-Handlowa Żeńska. Kierownictwo szkoły znalazło się wówczas w rękach Stanisławy Deduchowskiej, nauczycielki jęz. polskiego. Klasy były liczne – około 30 uczennic w każdej. W szkole działały koła zainteresowań takie jak: koło przyrodnicze, koło historyczno-literackie, koło ekonomiczno-handlowe.

Uczniów obowiązywały surowe reguły zachowania. W zakresie stroju obowiązywały ciemne fartuszki szkolne lub tzw. „krzyżaczki”, a na szczególne uroczystości mundurek składający się z granatowej plisowanej spódniczki i białej bluzki z kołnierzem marynarskim. Na głowie noszono granatowe berety z przypiętym szkolnym metalowym emblematem, a na rękawach obowiązkowo szkolne tarcze. Strojem harcerskim była koszula wkładana na wierzch spódniczki, przepasana skórzanym paskiem, a do koszuli krawat. Na głowie okrągłe czapki z daszkiem. W niedzielę uczniowie z nauczycielem, czwórkami obowiązkowo maszerowali na godz. 9.00 do kościoła.

Uczniowie posiadali legitymację szkolną i dzienniczki. Szkoła prowadziła dożywianie uczniów – bułką, mlekiem i herbatą. Uczniowie w związku z nauką w szkole ponosili dość duże koszty – opłata czesnego, stancji i dojazdów.

W r. szk. 1934/35, kiedy do szkoły zostali przyjęci chłopcy, szkoła zaczęła nosić nazwę Koedukacyjna Szkoła Handlowo-Przemysłowa, a kierowanie nią przejęła p. Gołębiowska.

Na podstawie sprawozdania z wizytacji przeprowadzonej 12 kwietnia 1934 r. dowiadujemy się, iż szkoła zajmowała „3 klasy, salę rekreacyjną, 1 spory pokój na pracownię krawiecką. Mały pokoik dla zespołu nauczycielek”. Szkoła była skromnie wyposażona. Na wyposażeniu szkoły były 4 osobowe ławki bez oparcia, 1 maszyna do pisania, 3 mapy, 8 liczydeł, biblioteka ze 176 tomami, brak przyrządów gimnastycznych, 2 maszyny do szycia.”

Szkoła została zlikwidowana w 1937 r. z powodu kryzysu finansowego i zmian organizacyjnych w szkolnictwie zawodowym. Jednak z powodu zapotrzebowania na rynku, Stowarzyszenie Kupców Polskich otworzyło 1 września 1938 r. roczną Szkołę Przysposobienia Kupieckiego, która została zapisana w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Nr 4 z dnia 31.05.1939 r. jako Prywatna Koedukacyjna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego I stopnia Stowarzyszenia Szkół Handlowych w Mińsku Mazowieckim. Siedziba szkoły nie uległa zmianie – nadal przy ul. Piłsudskiego 52.

Historia Szkoły Handlowej w Mińsku Mazowieckim w okresie międzywojennym została opracowana na podstawie artykułu Pani Krystyny Boguc „ Mińskie Szkoły Handlowe w okresie międzywojennym” opublikowanym w Roczniku Mińskomazowieckim, zeszyt nr 14 z 2006 r. oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych przez ZSE.

Okres II wojny światowej

Wybuch II wojny światowej przerwał istnienie tej szkoły, jednak na krótko. Z inicjatywy mińskich kupców powstała Prywatna Koedukacyjna Szkoła Kupiecko-Handlowa, na którą władze niemieckie wydały zezwolenie 18 kwietnia 1940 r. Jej kierownikiem został Wacław Rzysko.

Zarządzeniem okupanta w r. szk. 1940/41 wprowadzono świadectwa w języku niemieckim i języku polskim. Napis pieczęci szkoły w górnej części miał widnieć w języku niemieckim, a w dolnej części – w języku polskim.

W 1941 r. szkoła została przekształcona na Prywatną Szkołę Handlową Wacława Rzyski. Realizowano w niej program przedwojenny klas I i II gimnazjum.

Szkoła mieściła się w drewnianym budynku przy ul. Kościuszki (obecnie budynek mieszkalny na tyłach PKO, naprzeciwko Telekomunikacji) na posesji płk. Henryka Budkowskiego, twórcy polskiej kawalerii w armii gen. Józefa Hallera, a także w drugim budynku naprzeciwko.

Natomiast na tajnych kompletach w prywatnym domu państwa Serżysko przy ulicy Warszawskiej nauczano przedmiotów zabronionych przez okupanta takich jak: język polski, historia, matematyka, fizyka w ramach realizacji programu klasy III i IV gimnazjum.

10 lipca 1944 r. Urząd ds. Policji GG Okręg Warszawa wystosował pismo do szkoły nakazujące uporządkowanie budynku z powodu przekazania go Wermachtowi, co nie nastąpiło, gdyż 30 lipca 1944 r. do miasta weszły jednostki Armii Czerwonej.

Od 1 września 1944 zaczęło działać Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie i Liceum Handlowe Wacława Rzyski.

Okres po II wojnie światowej do 1953 r.

W 1946 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego zezwoliło na prowadzenie Prywatnego Koedukacyjnego Gimnazjum Kupieckiego i Liceum Administracyjnego. Dyrektorem Gimnazjum został Wacław Rzysko. 29 października 1946 szkoły zawodowe od władz miejskich otrzymały budynek przy ul. Górnej 3 (obecnie ul. Kościuszki – budynek Zespołu Szkół Salezjańskich).

Minister Oświaty dr St. Skrzeszewski upaństwowił Prywatne Gimnazjum Handlowe, a na jego miejsce powołał 4-letnie Państwowe Gimnazjum Handlowe i 2-letnie Państwowe Liceum Administracyjne. Zarządzenie otrzymało ważność od dnia 1 marca 1947 r.

Od 1 sierpnia 1947 r. dyrektorem szkoły został Alojzy Bracławski. W tym samym czasie szkoła zmieniła nazwę na Państwowe Liceum Spółdzielcze.

Od 1949 roku szkoła znalazła się pod zarządem Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego w Warszawie. Szkoła zajmowała wtedy 6 sal: 4 sale wykładowe, 1 gabinet towaroznawczy i fizyczno-chemiczny i 1 sala maszyn do pisania. Inne pokoiki zajmowane były przez administrację szkoły i służbę. W suterenach znajdowały się: kuchnia, jadalnia i magazyny internatu szkolnego. Stan młodzieży wynosił 340 osób w 8 klasach. Zajęcia szkolne odbywały się w dwóch zmianach od godziny 8 do 19.

W 1950 r. szkoła została przemianowana na Państwowe Liceum Administracyjno-Handlowe. Decyzją Dyrekcji Okręgowej Szkolnictwa Zawodowego w roku szkolnym 1951/1952 szkoła została przekazana Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i otrzymała nazwę Państwowe Technikum Handlowe Ministerstwa Handlu Wewnętrznego o 3-letnim cyklu nauczania, realizującym kierunek szkolenia administracyjno-handlowy ze specjalnością finanse przedsiębiorstw handlowych.

W 1953 szkołę przejęła Centrala Rolnicza Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Warszawie o nazwie Technikum Handlowe CRS „ Samopomoc Chłopska” – początkowo
3-letnie, a od 1954 r. 4-letnie. W 1954 r. powstał wydział zaoczny Technikum Handlowego, a od 1957 r. zaoczne Technikum Ekonomiczne. W 1957 r. szkoła zmieniła nazwę na Technikum Ekonomiczne CRS „Samopomoc Chłopska” o 5-letnim cyklu nauczania.
W 1962 r. powołano Zespoł Szkół Zawodowych Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”.

KALENDARIUM SZKOŁY MIESZCZĄCEJ SIĘ W BUDYNKU PRZY UL. Z. KAZIKOWSKIEGO 18

1992	Powołanie pięcioletniego Liceum Sztuk Plastycznych.
1999	Przejęcie szkoły przez Powiat Miński.
2001	Uroczyste wręczenie szkole sztandaru ufundowanego przez Radę Rodziców.
2002	Otwarcie nowych typów szkół: – trzyletniego liceum ogólnokształcącego (profil matematyczno-informatyczny i humanistyczny) – trzyletniego liceum profilowanego o profilu ekonomiczno-administracyjnym, – czteroletniego technikum o specjalnościach: ekonomika i organizacja przedsiębiorstw, finanse i rachunkowość oraz zawód technik handlowiec, – czteroletniego liceum plastycznego.
2004	I zjazd absolwentów szkół handlowych
2007	II zjazd absolwentów szkoły: – 65-lecie absolwentów szkoły (rok ukończenia szkoły – 1942) – 60-lecie internatu – od 1947 r. – 15-lecie Liceum Plastycznego
2009	nowy zawód technik logistyk
2010	90-lecie szkoły
2011	otwarcie nowych profilów kształcenia w liceum ogólnokształcącym: – matematyczno-geograficzny „biznesowy” – matematyczno-przyrodniczy „akademicki”
2012	nadanie imienia Liceum Plastycznemu Elwiro Michała Andriollego
2013	nowy zawód technik organizacji reklamy
2014	nowe specjalności w liceum plastycznym: – techniki graficzne specjalizacja – projektowanie graficzne – formy użytkowe specjalizacja – aranżacja przestrzeni

Kierownicy i Dyrektorzy Szkoły od roku 1920

Antoni Tołkaczewski	1920 – 1921
Władysława Tatara-Hoszowska	1921 – 1925
Stanisława Deduchowska	1925 – 1934
p. Gołębiowska	1934 – 1937
Rzysko Wacław	1940 – 1947
Bracławski Alojzy	1947 – 1968
Kryska Zygmunt	1968 – 1978
Kryska Danuta	1978 – 1982
Karkosa Franciszek	1982 – 1989
Stępniewski Stefan	1990 – 2008
Wieczorek Elżbieta Zofia	2008 –

Siedziby szkoły handlowej w Mińsku Mazowieckim

1. 1920 – 1939 murowany jednopiętrowy budynek przy skrzyżowaniu – obecnie ulic Marszałka Józefa Piłsudskiego i kardynała S. Wyszyńskiego – wtedy skrzyżowanie Karczewskiej 47 po zmianie 44 i Sewerynów); szkoła mieściła się na pierwszym piętrze

2. 1940 – 1946 drewniany budynek przy ul. Kościuszki (obecnie budynek mieszkalny na tyłach PKO, naprzeciwko Telekomunikacji) na posesji płk. Henryka Budkowskiego, twórcy polskiej kawalerii w armii gen. Józefa Hallera, a także w drugim budynku naprzeciwko

3. 1946 – 1964 szkoły zawodowe od władz miejskich otrzymały budynek przy ul. Górnej 3 (obecnie ul. Kościuszki 27 – i budynek Zespołu Szkół Salezjańskich).

4. od 1964 r. budynek szkoły przy ulicy Z. Kazikowskiego 18.

Bibliografia

1. Krystyna Boguc, Mińska „Handlówka” 1940-1964, Mińsk Maz., wrzesień 2004.

2. Krystyna Boguc, Mińskie Szkoły Handlowe w okresie międzywojennym, Rocznik Mińskomazowiecki, Zeszyt 14, Mińsk Maz., 2006.

3. Stefan Stępniewski, Historia i teraźniejszość Zespołu Szkół Ekonomicznych w Mińsku Mazowieckim, Mińsk Maz., 2007.

4. dokumenty, zdjęcia zgromadzone przez szkołę (dokumentacja archiwalna szkoły).

Opracowała: Małgorzata Kuligowska